Anal Fissür (Makatta Çatlak)
Anal kanalda sıklıkla orta hatta ve arka tarafta yerleşimli, 1-2 cm. kadar olan çatlak şeklinde ağrılı yaradır. Makat çatlağı (anal fissür) kronik ve akut olarak iki şekilde sınıflama (tiplendirme) yapılır.
» Anal Fissür ( Makatta Çatlak ) Nedir ?
Anal kanalda sıklıkla orta hatta ve arka tarafta yerleşimli, 1-2 cm. kadar olan çatlak şeklinde ağrılı yaradır. Makat çatlağı (anal fissür) kronik ve akutolarak iki şekilde sınıflama (tiplendirme) yapılır. Kısa süreli ve küçük çatlaklar olan akut fissürler yüzeyseldir. Akut çatlaklar herkeste, bebekler dâhil olmak üzere bazen geçici, yüzeysel olarak oluşabilir.
Lezyonlar bu aşamada yakalandıklarında inatçı olmazlar ve kolayca tedavileri yapılır. Hastalık süreci uzarsa artık kronik anal fissürden bahsedilir ki bu dönemde makat çevresinde fissür hattına yakın bölgede ele gelen deri katlantıları görülür. Bu süreçte olan hastaların ameliyat dışı tedaviye cevap verme ihtimalleri düşüktür.
» Anal Fissür Kimlerde Görülür ?
Makat çevresindeki kasın gereğinden fazla kasılması anal fissür oluşmasındaki ana sebeptir. Makat bölgesinin çevresinde 2 ana kas grubu vardır. İlk grup internal sfinkter (iç kas) tır.
Anüsü çevreleyen bu kas grubu istemsiz şekilde kasılır. Bu kas grubunun dışında ise onu çevreleyen eksternal sfinkter (dış kas) mevcuttur. İstemli olarak kasılan bu kas grubu gaz ve gayta (dışkı) tutulmasını sağlayan bir diğer kas grubudur. Anal fissürün asıl nedeni genelde iç kas grubunun gereğinde fazla kasılmasıdır. Tüm tedavilerde ana hedef; gereğinden fazla kasılı olan bu kas grubunun basıncını düşürmek yani gevşetmektir.
Sert dışkısı, kabızlığı veya ishali olanlarda, aşırı stresli kişilerde, crohn (bağırsak iltihabı), tüberküloz (verem), sfiliz, AIDS, cinsel yolla geçen hastalıklarda ve lösemi gibi bazı hastalıklarda görülebilir.
» Hangi Hastalıklara Karışır ?
Hastaya makatta eline gelen skin tag veya sentinel pili (meme-et parçası) ve kanamadan dolayı sıklıkla hemoroidal hastalık (basur-mayasıl) olarak tanı konur ve yanlış tedavi verilerek hastanın gecikmesine neden olunur. Zaman kaybeden hasta belki ameliyatsız iyileşecekken ameliyat olmak durumunda kalır.
» Hastada ne Tür Şikayetler Yapar ?
Hastalar tipik olarak büyük abdest yaptığında makatta AĞRI- YANMA ve daha sonra tuvalet kağıdına bulaşan KANAMA dan şikayetçidir. Hastalarda uzun dönemde sadece dışkılama sonrası makat bölgesinde olan şiddetli ağrı veya jilet gibi çizilme hissi olabilir. Bu hasta grubu tuvalete girmekten korkan ve bunu genelde erteleyen hastalardır. Makatta ISLANMA ve buna bağlı KAŞINTI da görülen diğer şikayetlerdir.
» Tanı Nasıl Konulur ?
– Anal fissür, yüzüstü yatan hastanın kalçalarının iki yana açılmasıyla rahatlıkla görülür.
– Genelde makat orta hatta yırtık ve onun yakınında veya karşısında ele gelen meme- et parçası görülebilir.
– Hastalara muayene esnasında rektal tuşe- parmak ile muayene yapılmamakta, rektoskopi veya kolonoskopi ameliyattan sonra planlanmaktadır.
– Genelde makat orta hatta yırtık ve onun yakınında veya karşısında ele gelen meme- et parçası görülebilir.
– Hastalara muayene esnasında rektal tuşe- parmak ile muayene yapılmamakta, rektoskopi veya kolonoskopi ameliyattan sonra planlanmaktadır.
» Anal Fissürden Korunmak Mümkün mü ?
Düzenli tuvalet alışkanlığıyla, diyete dikkat etmek suretiyle korunmak mümkündür. Hastaların mutlaka rektal muayenelerinin yapılması ve hastaların rektosel varlığını veya başka yandaş hastalığının olmadığının teyit edilmesi gerekmektedir.
» Tedavisinde Neler Önerirsiniz ? Ameliyat Dışı Çözümler Nelerdir ?
Tedavide öncelikle diyetin düzenlenmesi, kabızlık ve ishalden korunma, sıcak oturma banyoları veya ayakta sıcak su uygulaması, ağrı kesici pomatlar önerilir. Anal fissürde olayın temel mekanizması internal sfinkterin (makat bölgesi iç kası) normalden fazla kasılı kasılması, spazmıdır. Tedavideki ana amaç da zaten bu kas grubunun kasılma gücünü azaltarak fissür (yırtık) bölgesine kan akımını sağlamak ve böylece de o hattın iyileştirmektir. Kasılı olan kasın direncini düşürmek için özel pomatlar, enjeksiyonlar (botoks) ve ameliyat önerilir.
Pomadlar genelde tansiyon hastalarının tansiyonunu düşüren ilaçları pomad haline getirmek suretiyle hazırlanır veya hazır preparatlar vardır. Bu pomadların makat bölgesine 3 hafta süreyle uygulanması hedeflenir. Özellikle akut anal fissür tedavisinde pomad veya botoks kullanımı önerilebilir. Bu tedavilerle başarı şansı %50-80 arasındadır. Kronik anal fissürde öncelik tedavi cerrahidir.
» Anal Fissür Ameliyatları Nasıl Oluyor-Sonuçları Nelerdir ?
Bu hastalığın ameliyatları spinal anestezi altında veya lokal (bölgesel) anestezi ve sedasyon anestezi ile olabilir. Yüzüstü yatan hastaya işlem uygulanır. Yaklaşık 10 dk lık bir operasyondur. Makatın sağından veya solundan 1 cm lik kesi ile iç kasların bir kısmı kesilerek gevşeklik sağlanır.
Ameliyat bölgesine dikiş atılmaz, yırtık alanına dokunulmaz. Ancak dışarıda oluşmuş olan skin tag (meme dokusu) alınır. %98-100 iyileşme oranları vardır. Hasta birkaç gün içinde günlük yaşantısına döner. Kanama ve dışkı kaçırma gibi beklenmeyen sonuçlar bu ameliyat sonrası hemen hemen hiç görülmez.
» Ameliyat Öncesi ve Sonrası Dikkat Edilecek Hususlar :
Ameliyat öncesi verilen ilaçların düzenli kullanılması gerekmektedir. Ek bir hastalığınızın bulunup bulunmadığı, varsa sürekli kullanılan ilaçlar mutlaka doktorunuza söylenmelidir. Özellikle asipirin-coraspin-ecopirin veya kumadin gibi antikoagulan-antiagregan (kan sulandırıcı) kullanan hastaların bu ilaçları ameliyat öncesi öncesi bırakması gerekmektedir.
Ameliyat sonrası genelde aynı gün hastalar taburcu olur. Eğer hastaya spinal anestezi uygulanmışsa o gece hastanede geçirir ve sonraki gün taburcu edilir. Hastanın evinde günde 2-3 defa sıcak oturma banyosu veya ayakta yara bölgesine sıcak su uygulaması yapması lazım. Verilen ilaçların düzenli kullanılmasına ve diyetine dikkat etmesi lazım.
Hastaların kabızlıktan korunması gerekmektedir. Kabızlığın devam etmesi durumunda anal fissürde tekrarlamalar olabilir. Açık kalan yara 10-15 gün içinde kendiliğinden kapanacaktır. İlk dışkılama esnasında bile ağrınız daha az olacaktır ve ağrı giderek azalacaktır.