Tiroid Hastalıkları

Tiroid Bezi Hastalıkları

Tiroid bezi boynun ön tarafında, nefes borusunun hemen önünde yer alan bir iç salgı bezidir. Yaklaşık olarak 20g ağırlığındadır. Ses telleri ve vücudun kalsiyum dengesini düzenleyen paratiroid bezlerle olan komşuluğu vardır.

» Tiroid Bezi Nedir ?

» Tiroid Bezi Ne İşe Yarar?

Tiroid bezinden büyüme, gelişme ve çeşitli metabolik olaylar için gerekli olan tiroid hormonları (T3 ve T4) sentezlenir. T3 ve T4 hormonları da beyinden salgılanan TSH adlı hormonun kontrolü altındadır.

Tiroid bezinde üretilen hormonlar genel olarak vücudun enerji durumunu kontrol ederler ve dolaşım, sindirim ve sinir sistemi başta olmak üzere bütün sistemlerin çalışmaları üzerinde önemli rol oynarlar.

» Guatr Nedir ?

Tiroid bezinin normalden büyük olmasına guatr denir. Tiroid bezi yaklaşık 4×2.5×2.5 cm boyutlarında, 20 gr ağırlığıdadır. Çeşitli nedenlerle bundan daha büyük boyutlara ulaşmasıyla oluşan duruma GUATR denir. Bu büyümede nodül gelişimi yoksa ve hormonlar normal ise “diffuz guatr” veya “basit guatr” olarak adlandırılır. Guatr bir toplumun %10’undan fazlasında bulunursa “endemik guatr” adı verilir. Türkiye de endemik bir bölgedir.

» Guatr Nedenleri

⦁ Diffuz guatrın en sık nedeni iyot eksikliğidir. İyot eksikliği olduğu zaman tiroid hormonlarının yapımı azalır, bunu üzerine beyindeki hipofiz bezi TSH hormonunu salgılayarak tiroid bezinin büyümesine neden olur. Lahana ve lahana türevi besinler, darı guatr yapan maddeler barındırır ancak bu gıdaların kesilmesi veya kısıtlanması önerilmemektedir. Bunların dışında selenyum eksikliği de guatr oluşumuna etkendir. Obumdan dolayı alınan multivitaminlerde selenyum varlığı önemlidir. Selen yum içeren besinler

⦁ Ay çekirdeği
⦁ Tavuk göğsü-hindi eti- kırmızı et
⦁ Yumurta
⦁ Mantar
⦁ Esmer pirinç
⦁ Yulaf
⦁ Soğan
⦁ İstiridye
⦁ Sarımsak
⦁ Tahıllar

» Toksik Guatr (Zehirli Guatr) Nedir? Hastada ne Şikayetler Yapar?

Tiroid bezinden hormonların aşırı salgılanmasına verilen isimdir. İştah azalması olmaksızın kilo kaybı, sinirlilik, çarpıntı, taşikardi(hızlı nabız) (>90/dk), sıcak basması hissi, aşırı terleme, ellerde titreme, uyku bozukluğu, barsak hareketlerinde hızlanma, ince, kırılgan saç ve saç dökülmesi, halsizlik ve adale güçsüzlüğü ve Graves hastalığında bir veya iki göz küresinin öne doğru çıkıklığı gibi şikayetler yapar.

Hipertiroidi’de T3 ve T4 hormonu yüksek, TSH düşük bulunur. Klinik belirti vermeyen subklinik hipertiroidide ise T3 ve T4 hormonları normal, TSH düşük bulunur. Tanı koymak için anti TPO, anti Tg ve bazı hastalarda TSH reseptör antikoru bakılır.

Hipertiroidide ilk tedavi şekli antitiroid iaçların kullanımıdır. Bu ilaçlar tiroid hormonlarının sentezini durdurarak etki ederler. Genellikle Metimazol kullanılır. Bazı özel durumlarda ve gebelerde propiltiourasil kullanılır. Antitiroid ilaçlar yan etkileri nedeni ile ömür boyu kullanılamaz. 6 ay-1 yıllık tedavi sonrası hipertiroidi için kalıcı tedavi planlanır. Kalıcı tedavi hipertiroidinin nedenine göre cerrahi veya atom (radyoaktif iyot) tedavisidir.

» Hipertroidi Nedenleri

⦁Basedow Graves hastalığıBasedow

⦁ Graves hastalığıToksik

⦁ multinodüler guatr

⦁ Toksik adenom

⦁ Gebelik hipertiroidisi

⦁ Fazla iyot alımına bağlı hipertiroidi

» Hipotroidi Nedir?

Tiroid bezinden hormonların gereğinden az salgılanmasına veya hiç salgılanmamasına denir. Daha çok hashimato tiroiditinde veya ameliyat sonrası görülüyor. Yorgunluk, zihinsel yavaşlama, hareketsizlik, kilo alma, cilt ve saçta kuruma, kabızlık, adet düzensizliği görülebilir.

» Nodül Nedir ?

Tiroid bezinde bir grup hücrenin fazla büyümesi sonucu oluşan kitlelerdir. Halk arasında et yumrusu şeklinde doğru olmayan adlandırma da yapılır. Bir çoğu ultrasonografi ile tesadüfen bulunur. Genelde takip edilir. Bir kısmı ise ilerde kanserleşme ihtimali olduğundan ameliyat edilir.

Nodüller fonksiyonel yönden tiroid hormonu salgılayan (sıcak) ve hormon salgılamayan (Soğuk) nodül olarak ve anatomik olarak tek nodül (soliter) ve çok sayıda nodül (multinodüler) olmak üzere alt guruplara ayrılmaktadır.

Tüm toplumda nodül görülme sıklığı muayene ile %3-7, otopsi serilerinde %50-60, yüksek rezolüsyonlu ultrasonografiile %50-70’dir.

Tiroid nodülü görülme oranı kadınlarda erkeklerden 4 kat fazladır ve yaş ilerledikçe bu sıklık artar. Tiroid nodüllerinde kanser oranı, risk faktörlerine bağlı olarak %5-15 arasındadır. Erkeklerde kanser riski daha yüksektir. Kanser olasılığı yönünden tek nodül ile çoklu nodül arasında belirgin bir ayrıcalık yoktur. Belirlenen nodüller büyük oranda çoklu nodül olup, tiroid bezinin her iki lobunda bulunur.

Tiroid nodülü belirlendiğinde tiroid hormonlarına bakılarak tiroid fonksiyonu belirlenir. Sonraki adım ultrasonografi ile nodüllerin değerlendirilmesi ve kuşkulu nodül varsa iğne biyopsisinin yapılmasıdır. Tiroid sintigrafisi nodül belirlenen her hastada istenmez. TSH düzeyi düşük olan hastalarda hipertiroidinin ayırıcı tanısı için tiroid sintigrafisi istenmelidir.

Tiroid sintigrafisinde “soğuk nodül” görülmesi, hastalarda kanser paniği oluşturmamalıdır çünkü iyi huylu nodüllerin %80’i soğuk nodül şeklinde görülür.

⦁ İleri yaş ve özellikle erkek cinsiyet

⦁ Çocukluk ve gençlik çağı

⦁ Nodül çapının hızla büyümesi (ağrı ile birlikte olursa nodül içine kanama düşünülür)

⦁ Yakın zamanda ortaya çıkan nodül

⦁ Ailede medüller kanser öyküsü

⦁ Ailede papiller tiroid kanseri öyküsü

⦁ Baş ve boyuna yönelik radyoterapi öyküsü

⦁ Sert, yerinden oynamayan nodül

⦁ Sonradan oluşan ses kısıklığı

⦁ Boyunda tiroid nodülüne ek olarak lenf bezlerinde şişme, büyüme

» Hangi tiroid nodüllerinde ameliyat önerilir?

⦁ Biyopsi sonucunda 2 defa atipi gelen, şüpheli veya kanser olan hastalar,

⦁ Tirotoksik- zehirli guatr hastaları

⦁ 4 cm ve üzeri nodülü olan hastalar

⦁ Bası bulguları ( ses kısıklığı-yutmada ve nefes almada zorluk- fazla büyük olması dolayısıyla estetik kaygı)

⦁ Çok sayıda nodülün olduğu ve takibin zor olduğu hastalara cerrahi önerilir.

» Hashimoto tiroidit (Kronik otoimmün tiroidit) (Haşimato)

1912 yılında Hashimoto tarafından tanımlanan bir hastalıktır. Genellikle iyot yeterli bölgelerde görülür ve dünyada da sıkılığı artmaktadır. Tiroid yetersizliğinin (hipotiroidi) en sık nedeni Hashimoto tiroiditidir. Toplumun %10’undan fazlasında, daha sık kadınlarda, genellikle 30-50 yaş aralığında görülür. Genetik faktörler nedeni ile aynı ailenin kadınlarında görülme riski fazladır.

Hastalığın ilk dönemlerinde hipertiroidi görülebilir. Genellikle bu dönem hasta tarafından fark edilmez. Hücrelerin yıkımının oranına göre kalıcı hipotiroidi gelişebilir. Haşimato hastalarının %20 sinde kalıcı hipotiroidigelişmektedir.

» Hashimoto (Haşimato) hastalığının belirtileri ve laboratuar bulguları

Hastaların büyük bir bölümünde bir şikayet yoktur. Tarama amaçlı yapılan hormon tetkiklerinde hipotiroidi belirlenmesi ile kuşku duyulup araştırılır ve tanı koyulur. Hastalarda hipotiroidi gelişimi olduysa belirtiler görülebilir.

Halsizlik, yorgunluk, eklem ağrısı, kilo alma, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, saçlarda matlaşma, üşüme, kabızlık, adetlerde düzensizlik, kısırlık, depresyon, algı bozukluğu, seste değişiklik (ses kabalaşması) hipoiroidi belirtileri arasındadır. T3 ve T4 hormonu düşük, TSH yüksek bulunur Anti TPO hastaların %85’inde yüksektir.

» Hashimoto (Haşimato) hastalığında risk faktörleri

Toplumun %10’undan fazlasında, daha sık kadınlarda, genellikle 30-50 yaş aralığında görülür. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar.

» Hashimoto (Haşimato) hastalığından şüphelenecek durumlar

⦁ Tiroid hormonları normal veya guatr olmadan özellikle anti TPO yüksekliği

⦁ Tiroid lenfoması olan hastalar

⦁ Başka nedenlerle açıklanamayan hipotiroidi

⦁ Tiroid ultrasonografisinde tiroid dokusundaki değişiklik (heterojen görünüm)

» Hashimoto (Haşimato) hastalığında tedavi

Hastanın tiroid hormonları normal ise Levotiroksin tedavisine gerek yoktur. Hastanın şikayetlerine ve hormon sonuçlarına göre tiroid hormon tedavisi (Levotiroiksin) başlanır. Tedavide genç kişilerde TSH hedefi 0.5.-2.5 mIU/L dir.
Hashimato hastalarına Selenyum takviyesi önerilmektedir.

» Kaç Çeşit Tiroid Hastalığı Vardır ? Tanı Nasıl Konulur? , Tedavi ?

– Basit diffüz guatr: Hormon düzeyinin normal olduğu, nodül bulunmayan tiroid bezi büyümeleri.
– Multinodüler guatr : Hormon düzeyinin normal olduğu ancak birden fazla nodül bulunan tiroid bezi hastalığı.
– Tek tiroid nodülü : Hormon düzeyinin normal olduğu ancak tek nodülü olan tiroid bezi hastalığı.
– Tiroiditler : Tiroid bezinin inflamasyonuna yani mikrobik olmayan iltihabı genel olarak tiroidit şeklinde isimlendirilir. Çok çeşitlidir;

– Haşimato tiroiditi ,
– Subakut tiroidit
– Sessiz (ağrısız) tiroidit
– Post-partum (doğum sonrası) tiroidit

– Graves hastalığı : Sık görülür. Nodül olmadan hormanların fazla salgılandığı hastalık.
– Toksik multinodüler guatr : Birden çok nodülün olduğu ve hormanların fazla salgılandığı hastalık.

– Tiroid kanserleri : tiroid kanserinin 4 çeşidi vardır. %95 daha iyi seyirli olan tipleri görülür.
Öncelikle hastanın şikayetleri dinlenir ve elle muayene yapılır. Hormon tahlili, ultrasonografi, duruma göre ince iğne biyopsisi, sintigrafiden de faydalınılır.
Hastalığın çeşidine göre takip, ilaç tedavisi, ameliyat veya hastanın genel durumuna göre radyoaktif iyot(atom) tedavisi yapılabilir.

» Hangi Durumlarda Ameliyat Düşünülür?

1) Aşırı büyüyen tiroid bezinin yutkunma ve nefes alma zorluğu yapması ya da estetik görünümü bozması,
2) 4 cm ve üzerinde nodül(yumru) denen yapıların kanser olma olasılığını araştırma
3) Bezin aşırı çalışması söz konusu olduğunda, bu durumun vücuda yaptığı zararlı etkileri önlemede ilaç ya da diğer yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlar.
4) Tiroid kanserlerinde
5) Yapılan tiroid ince iğne aspirasyon biyosisinde şüpheli kanser gelmesi veya 2 defa tekrarlan biyopside atipi görülmesi hastaların ameliyatını gerektirir.

» Tiroid Ameliyatlarında Ameliyat Güvenli midir?

Ameliyata karar verilen hastalarda amaç hastalıklı olan tiroid bezinin ilerde tekrarlamayacak şekilde çıkarılmasıdır. Eğer geride kalan sağlam tiroid dokusu kişinin ömür boyu ilaç kullanmasını gerektirmeyecekse doku bırakılabilir. Eğer bu ameliyat kanser nedeniyle yapılıyorsa geride hiç tiroid dokusu bırakılmamalıdır. Tiroid nodülü nedeni ile ameliyat planlanan hastalarda nodülde kanser bulunup bulunmadığı ameliyattan önce mutlaka iğne biyopsisi ile araştırılmalıdır. Kanserli hastalarda tedavinin başarısı için tiroid bezinin geride hiç tiroid dokusu bırakmadan tam olarak çıkartılması gerekmektedir. İğne biyopsisi ile önceden tanı konulması yoluyla ilk ameliyatta tam cerrahi uygulanarak komplikasyon ihtimali yüksek olan, kalan parçaları temizlemeye yönelik ikinci ameliyattan kaçınılabilmektedir.

Kanser saptanmayan hastalarda bırakılan tiroid dokusunun fonksiyon görmesi sayesinde hastaların hayat boyu hormon kullanmaktan kurtulması sağlanabilse de hastalığın tekrarlama ihtimali ve kalan dokularda kanser gelişme riski gibi nedenler göz önüne alınarak bu hastalarda ameliyat kararı verildiğinde tiroidin tam olarak çıkartılması tercih edilebilmektedir.

» Ameliyata Bağlı Komplikasyonlar Nelerdir?

Tiroid bezi yakınlarından geçen sinirlere bağlı olarak ameliyata bağlı geçici veya kalıcı ses kısıklığı, seste boğuklaşma veya sıvı gıdaları yutmada zorluk görülebilir. Aynı şekilde 4 adet paratiroid bezinin beslenme bozukluğuna bağlı olarak vücutta kalsiyum eksikliği görülebilir. Bu hastalarda ellerde uyuşma, kasılma görülebilir. Ameliyat yerinde kanama veya sıvı toplanması ameliyatın erken döneminde görülebilen diğer komplikasyonlardır. Genel olarak bu durumların görülme ihtimali yaklaşık %1-2 arasındadır.

» Sinir hasarını önleyen cihaz var mı?

Tiroid ameliyatlarında siniri bulmayı kolaylaştıran cihazlar kullanılabilir. Bu cihazların kullanımı komplikasyon riskini azaltmaz ancak sinirin bulunmasını kolaylaştırır. İkincil boyun cerrahisinde bu teknolojinin kullanılması kuvvetle önerilmektedir.

» Ameliyat Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

3. Gün duş alınabilir. Dikişler 5-7. Gün arası alınabilir. 1 hafta sonra günlük işlerine döner. Tiroid bezinin tamamının alındığı hastalarda ömür boyu kullanılacak bir ilaç başlanır. Tiroid hormonu olan bu ilacı hastaların aç karnına alınması gerekir. Hastaların ameliyat öncesi ve sonrası verilen ilaç tedavisini çok düzenli kullanması lazım.

Soru, İstek ve Önerileriniz için Bana ulaşabilirsiniz.

Hemen Ara