Safra Kesesi Hastalıkları, (Safra Kesesi Taşı, Kolelitiasis)
Yaklaşık 10 cm. uzunlukta, 5 cm. genişlikte armut şeklinde bir organdır. Karaciğerde yapılan safranın depolanmasında ve gereğinde ince bağırsağa salınımında görevlidir.
» Safra Kesesi Nedir ?
Yaklaşık 10 cm. uzunlukta, 5 cm. genişlikte armut şeklinde bir organdır. Karaciğerde yapılan safranın depolanmasında ve gereğinde ince bağırsağa salınımında görevlidir. Safra gıdaların sindirilmesine yardımcı olur.
Safra tuzları, bilirübin, kolesterin gibi maddeler genellikle kese duvarından emilmezler. Bu nedenle kesedeki safranın koyuluğu artmaktadır. Yemek sırasında yağ, hidroklorik asit, peptonlar, yumurta sarısı gibi maddeler sebebiyle onikiparmak bağırsağı mukozasından kolesistokinin çıkarak kesenin kasılmasını sağlamaktadır. Kese kasıldıktan sonra safra kesesinde depolanmış safra bağırsağa boşalır. Böylece sindirim için lazım olan kafi miktarda safra bulunmuş olur.
» Kolelitiasis (Safra Kesesi Taşı) Nedir ?
Safra kesesi içinde kolesterol(yağ) veya pigment(enfeksiyon) a bağlı olarak gelişen taşlardır. Kese içinde bir veya birden çok olabilir. Bu taşlar milimetrik boyutta olabildiği gibi birkaç santim de olabilir.» Safra Kesesinin Diğer Hastalıkları Nelerdir ?
Safra kesesinin diğer rahatsızlıkları safra kesesi polipleri, safra çamuru, safra kesesi iltihabı, safra kesesi kanserleri ve safra kesesi koliği(ağrısı) dir. Ayrıca koledekolityazis denilen ana safra yollarında taş görülmesi de genelde yine safra kesesi taşlarının kanaldan ana yola düşmesi sonucu oluşur.
» Safra Kesesinin Polipleri Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?
Safra kesesindeki iyi huylu tümörlerdir. Safra kesesinde görülen polipler kötü huylu ya da iyi huylu olabilir. İyi huylu olanlar daha sık görülmektedir. Lipom, kolesterol, papiller, epitelyal, heterotropik, adenomatöz iyi huylu polipler arasındadır. Adenomlar poliplerin % 25 ini oluşturur. Diğer polipler arasında iltihabi polipler, safra kesesi kanserleri sayılabilir. Kötü huylu olan polipler arasında müsinöz kistadenom, adenoakantoma, skuamöz hücreli karsinom sayılabilir.Polipler genelde belirti vermeden gelişme gösterirler. Belirti verenler ise sıklıkla gıdalara tahammülsüzlük, hazımsızlık, karın şişkinliği, karın sağ üst bölümünde ağrı, kusma, bulantı, sarılık gibi semptomlar verirler.
Ameliyat sonrasında patolojik inceleme yapılan poliplerin % 1-20 oranında kanserleşme riski saptanmıştır. Kanser riski olan adenomların çağı 12 mm den daha fazladır. Poliplerin çapları büyüdükçe kanser riski artmaktadır. Bu yüzden polipler genellikle 6 ayda bir takip edilmeli, tedavileri ihmal edilmemelidir. Uygulanacak tedavi poliplerin çapı 8 mm üstüne çıktığında, veya çok ciddi sindirim problemi çeken dispeptik yakınması olan kişilerde, laparoskopik kolesistektomidir.
» Safra Kesesi Taşı Kimlerde Görülür ?
Safra kesesi taşları daha çok orta yaş ve üzerindeki kişilerde görülür. Kadınlarda, çok doğum yapmış kişilerde, sarışınlarda ve ailesinde taş olan kişilerde görülme sıklığı biraz daha artmıştır.
» Hangi Hastalıklarla Karışır?
Özellikle mide hastalıkları ile karışır. Uzun süre mide rahatsızlığı nedeniyle gastrit veya mide ülseri hatta reflü hastalığı tedavisi gören kişilerde altta yatan nedenin aslında safra kesesi taşı olduğu anlaşılmıştır.
» Hastada ne Tür Şikayetler Yapar ?
Karnın sağ üst tarafında ağrı, sırt ağrısı, midede ekşime-yanma, bulantı, özellikle yağlı yemeklerden sonra şişkinik, hazımsızlık, geğirti şikayetleri görülür. Bu şikayetlerin bir çoğu gastrit ve mide ülseri hastalıklarında da görülmesi nedeniyle safra kesesinde taş olan hastaların tanısı bazen gecikmektedir. Ana safra yoluna taşların düşmesi ve tıkanıklığa yol açması durumunda hastalarda ciltte sarılık, idrar renginde koyulaşma, kaşıntı, gözlerde sararma görülebilir. Bu hastalarda yüksek ateş, karın ağrısı olması durumunda tıkanıklığa bağlı enfeksiyon gelişmiş demektir. Mutlaka antibiyotik tedavisi ve o tıkanıklığı acil olarak açılması gerekmektedir.
» Kolelitiasis Tanısı Nasıl Konulur ?
Yapılacak karın ultrasonografisi ile tanı rahatça konulur. Bilgisayarlı karın tomografisinde bu taşların görülme ihtimali zayıftır. Ana safra yoluna taş düşmüş ise hastaya MRCP yapılır veya ERCP ile hem tanı konur hem de kanaldaki taşların tedavisi yapılır.
» Kolelitiasis Tedavisinde Neler Önerirsiniz ?
Hiç şikayeti olmayan hastalarda ameliyat olmazsa karşılaşabileceği durumlar anlatılır. Hastaya ameliyat tavsiye edilir ancak karar hastaya bırakılır. Hastada safra kesesi taşına bağlı şikayetlerin olması, diyabetes mellitus veya milimetrik taşların varlığı mutlak ameliyat endikasyonudur. Safra kesesi taşı olan her hastaya ameliyat öneren bir yaklaşım vardır. Bu ekol artık ameliyatlarda komplikasyon ihtimalinin azaldığı, ameliyat olmaz ise ileride safra kesesi iltihabının veya kanala taş düşmesine bağlı sarılık durumunun olabileceğini dolayısıyla bu durum oluşmadan ameliyatın daha doğru olduğunu savunurlar. Şikayeti olan hastalara ise ameliyat önerilir.
» Ameliyat Olmak İstemeyen Hasta Ne gibi Durumlarla Karşılaşabilir ?
Ameliyat yapılmazsa tekrarlayan safra kesesi iltihabi, tıkanmaya bağlı sarılık, akut pankreatit (pankreas iltihabı), safra kesesi kanserleri görülebilir.
» Kolelitiasis Ameliyatları Nasıl Oluyor – Sonuçları Nelerdir ?
Safra kesesi ameliyatları açık veya laparoskopik(kapalı) olabilir. İltihaplı dahi olsa öncelikle kapalı yapılmalıdır. Ancak iltihabi dönemde veya ameliyat esnasında gerektiğinde cerrah açığa dönebilir.
» Laparoskopik Kolesstektomi ( Kapalı safra Kesesi Ameliyatları) Nedir? Avantajları-Dezavantajları Nelerdir?
Safra kesesi ameliyatlarında dünyaca kabul edilen standart ameliyat şeklidir. Bu ameliyat genel anestezi altında yapılır. Hastanın karnında 0,5 cm-1 cm lik 3 veya 4 kesi yapılır. Karnı gaz ile şişirildikten sonra karna yerleştirilen trokar denilen borucuklar yardımıyla safra kesesi alınır. Tek delik ile de yapılabilen bu ameliyatta hastalar genelde ameliyatın ertesi günü taburcu dildir. Standart olarak karna dren konulması tercih edilmez.
En büyük avantajı ameliyat sonrası ağrının az olmasıdır. Ameliyat sonrası hasta daha erken ayağa kalkar, yemek yer, yürür ve taburcu olur. Ameliyat izi çok az kalır ve ameliyat yerinde ilerde fıtık pek gelişmez.
Tecrübeli ellerde pek dezavantajı yoktur. Ancak açık ameliyata göre damar ve safra yolu yaralanma ihtimali biraz daha fazladır.
» Kolelitiasis Ameliyatlarından Sonra Hastalar Nelere Dikkat Etmeli?
Ameliyat sonrası ilk gün hastalara pansuman yapılır ve bir daha pansuman ihtiyacı yoktur. Ameliyatın 3. Günü duş alabilirler. İlk 1 ay yağlı-kızartma-yumurta gibi kolesterol-yağ içeriği fazla gıdaların sindirilmesi zor olabilir. O yüzden bu gıdaları almamsı uygun olur. 1 ay sona adapte olan vücut bu gıdaları daha iyi sindirecektir.
Dikişler 7-10 gün civarında alınabilir.
Hastalarda ameliyattan sonraki dönemlerde idrarda koyulaşma, sarılık görülebilir. Mutlaka bu durumda doktoruna danışmaları gerekir.